การเพาะเห็ดเข็มเงินหรือเห็ดเข็มทอง

เห็ดเข็มเงินหรือเห็ดเข็มทอง

ดํ าเกิง ปองพาล และปรีชา รัตนัง สาขาพืชผัก ภาควิชาพืชสวน
คณะผลิตกรรมการเกษตรมหาวิทยาลัยแมโจ


เห็ดเข็มเงินหรือเข็มทอง อยูในตระกูลเดียวกัน แตเดิมนั้นเกิด
ขึ้นเองบนตอไมผุ ในปา ตอมาไดนํ ามาเพาะเลี้ยงและพัฒนา
การเพาะเลี้ยงมาเรื่อย ๆ ถือเปนเห็ดที่มีความสํ าคัญทางเศรษฐกิจ
อีกชนิดหนึ่ง เห็ดเข็มเงิน หรือเข็มทองมีลักษณะทางสัณฐาน
วิทยาแตกตางกันเล็กนอย แตมีคุณคาทางโภชนาการเหมือนกัน
ทุกประการ ซึ่งประกอบดวย โปรตีน ไขมัน เยื่อใย และสวนที่เปน
เถารอยละ 31.2, 5.8, 3.3 และ 7.6 ตามลํ าดับลักษณะของ
ดอกเห็ด ทั้งหมวกดอก กานดอกเหมือนเข็มหมุด ยาวเรียวมี
ความกรอบสูง เปนเห็ดที่เจริญไดดีในสภาพ อากาศเย็น เชน
เดียวกับเห็ด แชมปญอง และเห็ดหอม




การจํ าแนกเห็ดเข็มทอง


ชื่อวิทยาศาสตร Flammulina velutipes Karst.
ชื่อสามัญ เห็ดเข็มเงิน เห็ดเข็มทอง
(Golden needle mushroom, Velvet stem collybia,
Velvet agaric, Winter mushroom, Enoki)
Subdivision Basidiomycotina
Class Hymenomycetes
Subclass Holobasidiomycetidae
Order Agaricales (Agarics)
Family Trichlomataceae
Genus Flammulina
Specie velutipes


อัจฉราและสุภาวดี(2535) รายงานวา กองโรคพืชและจุลชีววิทยา
กรมวิชาการเกษตร โดยอาจารยดารา พวงสุวรรณ อดีตผูเชี่ยวชาญ
พิเศษกรมวิชาการเกษตรซึ่งไดเดินทางไปดูงาน การเพาะเลี้ยงเห็ด
เข็มเงิน ที่ประเทศญี่ปุน เมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. 2534 พรอมกับนําเ
ชื้อพันธุเห็ดเข็มเงินเขามา ไดดํ าเนินการเพาะ เลี้ยง ณ กองโรคพืช
และจุลชีววิทยากรมวิชาการเกษตร ผลการทดลองมีแนวโนมที่มี
ความเปนไปไดที่จะเพาะเลี้ยงเห็ดชนิดนี้ ไดในประเทศไทยหาก
ไดมีการพัฒนาวิธีการเพาะและหองเพาะเลี้ยง ใหมีสภาพเหมาะ
สมคุมคากับการลงทุน



ขอแตกตางของเห็ดเข็มเงินและเข็มทอง

เห็ดเข็มเงิน มีกานดอกและหมวกดอกสีขาว เปนเห็ดที่นิยม
รับประทานกันมานาน หลายศตวรรษ โดยประเทศญี่ปุนได
พัฒนาการเพาะเลี้ยงจากขอนไมมาเพาะลง ในถุงอาหารขี้
เลื่อย จนกลายเปนเห็ดเศรษฐกิจที่รูจักกันดีในปจจุบัน


เห็ดเข็มทอง

เปนเห็ดตระกูลเดียวกันกับเห็ดเข็มเงิน มีกานดอกและหมวก
ดอกสีเหลืองทอง สวนบริเวณ โคนกานมีสีนํ้ าตาลดํ า นิยม
เพาะเลี้ยงในประเทศจีนเพื่อสกัดเปน เครื่องดื่มบํารุงสุขภาพ
ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเห็ดใหไดผลผลิต


1. การแยกเชื้อ เชื้อเห็ดเข็มเงิน สายพันธุที่นํ ามาศึกษานี้นํ า
เขามาจากประเทศญี่ปุน ในรูปกอนเชื้อบรรจุ ในขวดพลาสติก
ทํ าการแยกเชื้อบริสุทธิ์และศึกษาลักษณะทางชีววิทยาเบื้อง
ตนไว แมเชื้อเห็ดเข็มเงินใน อาหารวุน พี ดี เอ เจริญเต็มจาก
แกวขนาด 9 เซนติเมตร ภายในเวลา 10 วัน ขยายตอลงใน
เมล็ดขาวฟาง ซึ่งเสนใยเมล็ดเห็ดเข็มเงินเจริญเต็มเมล็ดฟาง
ขาว 100 กรัม ในเวลา 12 วัน


2. การเตรียมอาหาร วัสดุที่ใชผสมเปนอาหารเพาะเลี้ยงเห็ด
เข็มเงิน ประกอบดวย

- ขี้เลื่อยไมยางพารา 75 กิโลกรัม

- รํ าละเอียด 20 กิโลกรัม

- ขาวโพดบด 5 กิโลกรัม

- นํ้ า 60 กิโลกรัม


วัสดุทั้งหมดนี้นํ ามาคลุกใหเขากันอยางดี จะมีความชื้น 60-65 %
นําอาหารที่เตรียมแลวนี้ไปบรรจุ ในถุงพลาสติกทนรอน ขนาด
7 x 12 นิ้ว อาจบรรจุในพลาสติกไดอัดใหแนนจะไดปริมาณ
อาหารถุงละ 600 กรัม (วิธีบรรจุ เชนเดียวกับการเตรียมถุงอาหาร
เห็ดโดยทั่วไป) ใสคอขวด ปดจุกสํ าลี


3. การนึ่งอาหาร ถุงอาหารขี้เลื่อยผสมที่เตรียมไวแลวนี้ นํ าไป
ผานการฆาเชื้อ โดยนึ่งในหมอนึ่งไมอัดความดัน อุณหภูมิประมาณ
100 o ซ เปนเวลา 3 ชั่วโมง หรือนึ่งดวยหมอนึ่งอัดความดัน
อุณหภูมิประมาณ 121 o ซ เปนเวลา 1-2 ชั่วโมง


4. การใสเชื้อเห็ดเข็มเงิน ถุงอาหารขี้เลื่อยผสม ซึ่งผานการนึ่งแลว
ทิ้งไวใหเย็นลง นํ ามาใสเชื้อเห็ดเข็มเงิน ที่เจริญในเมล็ดขาวฟาง
ถุงละ 15-20 เมล็ด


5. การบม นําถุงขี้เลื่อยซึ่งใสเชื้อเห็ดเข็มเงินแลว ไปบมในหอง
อุณหภูมิประมาณ 20-21 o ซ


การปฏิบัติในระยะใหผลผลิต


• เมื่อเสนใยเห็ดเข็มเงินเจริญเต็มถุง ยายถุงเพาะเลี้ยงไปยังหอง
เปดดอก อุณหภูมิ 13-15 o ซ ความชื้นสัมพัทธ 80-85 % เปด
จุกสํ าลีออก

• เมื่อเกิดดอกเล็ก ๆใหแสงและถอดคอขวดออก ปลอยใหดอก
สูงประมาณ 2-3 เซนติเมตรจึงใชมวนกระดาษสวมครอบถุงเห็ด
กานดอกจะชูหาแสงสวางทําใหกานยาวและหมวกดอกโตอยาง
สมบูรณ ชวงนี้ปรับอุณหภูมิใหสูงขึ้นเปน 16-18 o ซ


การเก็บดอกเห็ด


กานดอกเห็ดยาวประมาณ 9-14 เซนติเมตร หมวกดอกจะมี
ขนาด 1-2 เซนติเมตร เก็บดอก โดยดึงกลุมดอกเห็ดทั้งหมด
ดอกเข็มเงินเก็บรักษา ไวในตูเย็นไดไมนอยกวา 7 วัน โดยยัง
คงความสดของดอกและสีไม เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม



การเพาะเลี้ยงเห็ดเข็มเงิน เข็มทอง สามารถสรุปเปนระยะ
การเจริญเติบโตในระยะเวลา(จํ านวนวัน) ออกเปนตาราง
รวมทั้งผลผลิตที่จะไดรับตอกอนเชื้อเห็ดหนัก 600 กรัม
ดังรายละเอียดในตารางที่1



ตารางที่ 1 การเจริญเติบโตระยะตาง ๆของเห็ดเข็มเงิน



หมายเหตุ

ระยะสรางตุมดอกจนถึงเก็บเกี่ยวผลผลิตใชเวลา 25-28 วัน และ
อาจไดผลผลิตสูงถึง 150-200 กรัม/ขวด (ถุง) (สํ าเภา 2539)


อนาคตตลาดเห็ดเข็มเงินในประเทศไทย

เห็ดเข็มเงินเปนเห็ดเศรษฐกิจ ของประเทศญี่ปุน ไตหวัน
เกาหลี ฯลฯ นําเขามาขายในประเทศไทยในราคากิโลกรัม
ละหลายรอยบาท เพราะตองขนสงทางเครื่องบิน ซึ่งราคา
ซื้อขายในประเทศญี่ปุนไมตํ่ า กวากิโลกรัมละ 200 - 300
บาท ฉะนั้นหากจะมีการเพาะเลี้ยงในประเทศไทยควรจะเพาะ
เลี้ยงไดในบริเวณพื้นที่สูงทางภาคเหนือชวงอากาศหนาวเย็น หรือเพาะเลี้ยงไดทั่วไปในสภาพหองควบคุมอุณหภูมิที่เห็ด
ชนิดนี้ตองการเพื่อการสรางดอกเห็ดและหากมีการพัฒนาหอง
เพาะเลี้ยงใหคุมคาการลงทุนหรือปรับปรุงสายพันธุเห็ดเข็ม
เงินใหสามารถเพาะไดในอุณหภูมิสูงขึ้นแลวในอนาคตเรา
คงจะมีโอกาสไดรับประทานเห็ดชนิดนี้กันมากขึ้น ในราคา
ถูกลง


----------------------------------------------------

เอกสารอางอิง

ประเสริฐ สองเมือง 2540. เห็ดเข็มเงินที่คนญี่ปุนชอบรับประทาน.
น.ส.พ. กสิกร.70(2) : 178-174

สํ าเภา ภัทรเกษวิทย. การเพาะเห็ดเข็มทองแบบอุตสาหกรรม,
น. 155 – 118. ในเห็ดไทย 2539.

ชมรมถายทอดเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร.
กรุงเทพฯ.

อัจฉรา พยัพพานนท และ สุภาวดี อัตชู. 2535. เห็ดเข็มเงิน,
น.ส.พ. กสิกร. 69 (6) : 715 - 718